អង្គនៃសិក្ខាបទ និងអកុសលកម្មបថ
សិក្ខាបទនីមួយៗសុទ្ធតែមានអង្គរបស់វាដើម្បីរក្សា។ ការធ្វើអកុសលកម្មណាមួយ ដោយចេតនាក្តី ដោយការធ្វេសប្រហែសក្តី បើមិនគ្រប់អង្គនៃសិក្ខាបទនោះៗទេ ឈ្មោះថាមិនដាច់សីល ប៉ុន្តែវាជាទុច្ចរិតកម្ម មានពៀរព្រោះមានចិត្តបន្លំ បំភាន់ធ្វើអោយអ្នកដទៃវង្វេង មានចិត្តចងគំនុំ ឬព្យាបាទអ្នកដទៃអោយវិនាសដោយប្រការណាមួយ។អកុសលកម្មបទ១០ ចែកចេញជា៣ទ្វារគឺ៖
តាមកាយទ្វារ មាន៣គឺ បាណាតិបាត១ អទិន្នាទាន១ និងកាមេសុមិច្ឆាចារ១។
តាមវចីទ្វារ មាន៤គឺ មុសាវាទ១ បិសុណាវាទ១ ផរុសវាទ១ និងសម្ផប្បលាប១។
តាមមនោទ្វារ មាន៣គឺ អភិជ្ឈា១ ព្យាបាទ១ និងមិច្ឆាទិដ្ឋិ១។
បាណាតិបាតា (ការសម្លាប់សត្វ) មានអង្គ៥- បាណោ សត្វមានជីវិត
- បាណសញ្ញិតា សេចក្តីដឹងថា សត្វមានជីវិត
- វធកចិត្តំ ចិត្តគិតនឹងសម្លាប់
- ឧបក្កមោ ព្យាយាមនឹងសម្លាប់
- តេន មរណំ សត្វស្លាប់ដោយការព្យាយាមនោះ។
- បរបរិគ្គហិតំ ទ្រព្យដែលម្ចាស់គេហួងហែងរក្សា
- បរបរិគ្គហិតសញ្ញិតា សេចក្តីដឹងថាទ្រព្យនោះ មានម្ចាស់គេហួងហែងរក្សា
- ថេយ្យចិត្តំ មានចិត្តគិតនឹងលួច
- ឧបក្កមោ ព្យាយាមនឹងលួច
- តេន ហរណំ លួចបានមកដោយសេចក្តីព្យាយាមនោះ។
- អគមនីយវត្ថុ ស្ត្រីដែលមានគេហួងហែងរក្សា
- តស្មឹ សេវនចិត្តំ ចិត្តគិតសេពនូវមេថុនធម្មនឹងស្ត្រីនោះ
- ឧបក្កមោ ព្យាយាមនឹងសេពនូវមេថុនធម្មនោះ
- មគ្គេន មគ្គប្បដិបាទនំ ញុំាងមគ្គនិងមគ្គអោយដល់គ្នា
- ភេទនវត្ថុ វត្ថុជាទីទំលាយនូវសីល គឺទ្វារទាំង៣០ ចំពោះទ្វារណាមួយ (អដ្ឋកថាៈ អជ្ឈាចរិយវត្ថុ វត្ថុដែលគប្បីកន្លងល្មើល)
- សេវនចិត្តំ គិតនឹងសេព
- តជ្ជោ វាយាមោ ព្យាយាមនឹងសេពនូវមេថុនធម្មនោះ (អដ្ឋកថាៈ បយោគំ សមាបជ្ជតិ ព្យាយាមនឹងប្រកបដែលមានសេវនកិច្ចជាបច្ច័យ)
- មគ្គេន មគ្គប្បដិបាទនំ ញុំាងមគ្គនិងមគ្គអោយដល់គ្នា (អដ្ឋកថាៈ សាទិយតិ ត្រេកអរចំពោះសេវនកិច្ចនោះ)
- អតថំ វត្ថុ វត្ថុមិនពិត
- វិសំវាទនចិត្តំ គិតនឹងពោលអោយខុស
- តជ្ជោ វាយាមោ ព្យាយាមនឹងពោលអោយខុស
- បរស្ស តទត្ថវិជាននំ ញុំាងអ្នកដទៃអោយដឹងសេចក្តីនោះ
- មជ្ជនីយវត្ថុ វត្ថុជាទីតាំងនៃសេចក្តីស្រវឹង គឺសុរានិងមេរ័យ
- បាតុកម្យតាចិត្តំ គិតបំរុងនឹងផឹក
- តជ្ជោវាយាមោ ព្យាយាមនឹងផឹកនូវទឹកស្រវឹងនោះ
- តស្ស បានំ បានផឹកទឹកស្រវឹងនោះអោយកន្លងបំពង់កចូលទៅ
- វិកាលោ កាលខុស គឺចាប់ពីព្រះអាទិត្យជ្រេរហូតដល់អរុណរះ
- យាវកាលិកំ របស់ដែលគួរបរិភោគបានក្នុងកាល គឺតាំងពីអរុណរះរហូតដល់ថ្ងៃត្រង់
- អជ្ឈោហរណំ បានលេបចូលទៅក្នុងបំពង់ក
- អនុម្មត្តកតា ភាពជាអ្នកមិនមែនជាមនុស្សឆ្កួត។ (ជាទួទៅយើងតែងឃើញថា អង្គនៃវិកាលភោជនមាន៣ តែព្រះអដ្ឋកថាចារ្យ លោកថាមាន៤)។
- នច្ចគីតាទិ ទីកើតល្បែង មានរាំនិងច្រៀងជាដើម
- កត្តុកម្យតាចិត្តំ គិតបម្រុងនឹងធ្វើ
- សុតទស្សនត្ថាយគមនំ ទៅដើម្បីនឹងស្តាប់ឬមើល ហើយបានស្តាប់ឬមើល
- មាលាទិ គឺវត្ថុសម្រាប់ប្រដាប់កាយ មានផ្កាកម្រងជាដើម
- ធារណច្ឆន្ទតា សេចក្តីប្រាថ្នានឹងប្រដាប់តាក់តែង
- តស្ស ធារណំ បានប្រដាប់តាក់តែងនូវវត្ថុសម្រាប់ប្រដាប់កាយមានផ្កាជាដើមនោះ
- ឧច្ចាសយនមហាសយនំ ទីដេក ទីអង្គុយដ៏ប្រសើរហួសប្រមាណ
- បរិភោគចិត្តំ គិតនឹងដេកឬអង្គុយ
- បរិភោគករណំ បានដេកឬអង្គុយ
- ជាតរូបរជតំ មាសឬប្រាក់ដែលជាអកប្បិយភណ្ឌ
- អត្តុទ្ទិសតា ចំពោះជារបស់ខ្លួន
- បដិគ្គណ្ហាទិ បានទទួលកាន់យកដោយខ្លួនឯង ឬប្រើគេអោយទទួលកាន់យកទុកដាក់អោយ ហើយត្រេកអរចំពោះមាសឬប្រាក់នោះដោយឧបាយឯណានីមួយ។
- ភិន្ទិតព្វោ បរោ អ្នកដទៃដែលមានរូប គឺខ្លួនគប្បីញុះញង់បំបែក
- ភេទបុរេក្ខារតា គិតនឹងញុះញង់បំបែកអ្នកដទៃ
- តជ្ជោ វាយាមោ ព្យាយាមញុះញង់បំបែកអ្នកដទៃ
- តស្ស តទត្ថវិជាននំ ញុំាងអ្នកដទៃអោយដឹងច្បាស់នូវដំណើរដែលខ្លួនញុះញង់នោះ
- អក្កោសិតព្វោ បរោ អ្នកដទៃដែលមានរូប គឺខ្លួនគប្បីជេរប្រទេច
- កុបិតចិត្តំ មានចិត្តខឹងក្រោធ
- អក្កោសនា បានជេរគេ
- ភារតយុទ្ធសិតាហរណាទិនិរត្ថកថា ពាក្យឥតប្រយោជន៍ មានរឿងចម្បាំងនៃមហាភារតៈ និងរឿងរាពណ៍លួចនាំយកនាងសិតាទៅជាដើម
- តថារូបីកថាកថនំ បានពោលពាក្យឥតប្រយោជន៍មានសភាពដូច្នោះ
- បរកណ្ឌំ ទ្រព្យជារបស់អ្នកដទៃ
- អត្តនោ បរិណាមនំ គិតចង់បង្អោន ទ្រព្យរបស់អ្នកដទៃនោះអោយមកជាទ្រព្យរបស់ខ្លួនដោយកលឧបាយផ្សេងៗ
- បរសត្តោ អ្នកដទៃក្រៅពីខ្លួន
- តស្ស តំ តំ វិនាសចិន្តា គិតគុំកួនប្រុងនឹងអោយអ្នកនោះដល់នូវសេចក្តីវិនាសដោយហេតុនោះៗ
- វត្ថុនោ ច គហិតាការវិបរិតតា ចិត្តប្រែប្រួលដោយអាការខុសអំពីព្រះរតនត្រ័យជាដើម
- យថា ច តំ គណ្ហាតិ តថាភាវេន តស្សូបដ្ឋានំ គំនិតដែលយល់ខុសនោះ ឃើញខុសយ៉ាងណា ក៏ប្រកាន់សេចក្តីខុសនោះថាជាត្រូវវិញ
ឯកសារយោងៈ
http://km.wikipedia.org/wiki/សិក្ខាបទ៥
អភិធម្មត្ថសង្គហៈ បរិច្ឆេទទី១ ដោយព្រះភិក្ខុ អគ្គធីរោ គង់ សុមិត្ត
ឃរាវាសធម៌ ដោយព្រះភិក្ខុ មុនីកោសល្យ នៅ ហៃឡុង
No comments:
Post a Comment